Namn førtell korleis de tenkte,
kor de kunne li og lengte,
spinne drømma, avle tross.
Namn av gråten, namn av vona,
Namn av farga, sus og tona
ifrå elve fall og foss.
Slik formidlar poeten og namnegranskaren Helge Stangnes korleis stadnamn kunne få opphavet sitt. I diktet ”Minnets merkesteina” frå den siste diktsamlinga si, Vintersang, held han fram:
Hadde knausen rette svongen,
Såg man likskap med fasongen
på en skolt, ei dov, et kne.
Humoren og fantasien
avla namn med rette vrien.
Meininga var lett å se.
Arkiv i Nordland har grunna på korleis ein kunne gjere informasjonen om stadnamna tilgjengeleg for publikum. Med utviklinga av Internett og stadig betre kartpresentasjonar på nettet, finn vi at det er den rette presentasjonsforma. Men det krevst ein betydeleg innsats for å gjere det omfattande materialet klart til publisering.
Med støtte frå Norsk kulturråd og mange kommunar i Nordland har vi no skaffa finansiering av arbeidet med å koordinatfeste namna. Firmaet Solvang og Fredheim Gudbrandsdalen AS er engasjert til å gjere denne jobben, og vi reknar med at målet er nådd i løpet av 2012.
I mellomtida arbeider vi med ei god publiseringsløysing. Valet er falt på Nordlandsatlaset. Det er ein nettstad, utvikla i samarbeid mellom Fylkesmannen i Nordland og Nordland fylkeskommune, som formidlar såkalla geodata, informasjon der geografisk posisjon er eit vesentleg element. På Nordlandsatlas finn vi informasjon om offentleg planverk på
alle nivå (kommuneplanar mv.), administrative grenser, biologisk mangfald, relevant
statistikk og kulturinformasjon – og vonleg informasjon om nordlandske stadnamn i løpet av våren 2012.
I samarbeid med Statens kartverk vil vi også knyte ei interaktiv teneste til nettstaden. Her kan publikum legge inn kommentarar til materialet, og det vil også bli høve til å legge inn ny informasjon. Sjølv med 180 000 namn er det mykje som manglar, og med Finn Myrvang som fagleg konsulent ser vi fram til nye fangstar med verdfulle stadnamn frå Nordland når materialet frå Stadnamprosjektet er publisert.
For utan ein aktiv innsats for å samle og bevare namna, så går dei tapt. Helge Stangnes ser det slik:
Namn e arvegods som tapes.
Når ei anna livsform skapes,
glømmes ord av mange slag.
Namn som sjølve livet krevde
der et folk i armod levde,
sakne bruksverdi i dag.
Men en lærdom står ved lag:
Kunnskaps vekt kan lettvint bæres.
Veit du namnan der du færes,
saknes ikkje følgefolk.
Du går aldri heilt åleina.
Namn e minnets merkesteina,
vardefeste, landskapstolk.
(Med løyve frå forfattaren)
Værøy i Lofoten